VÜQAR TOFİQOĞLUNUN AZADLIQ HÜQUQU POZULUB – Baş redaktorun qanunsuz həbsi ilə bağlı Ombudsmana müraciət

“Hürriyyət” qəzetinin Baş direktoru Cəsur Məmmədov Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları Müvəkkili (Ombudsman) Səbinə Əliyevaya müraciət ünvanlayıb. “Hürriyyət” qəzetinin baş redaktoru və “Hurriyyet TV”-nin aparıcısı Vüqar Məmmədovun (Tofiqoğlu) qanunsuz həbsi ilə bağlı müraciəti olduğu kimi dərc edirik:

“Hörmətli Səbinə xanım!

Mən, Məmmədov Cəsur Tofiq oğlu, bu müraciəti “Hürriyyət” qəzetinin baş redaktoru, qardaşım Vüqar Tofiq oğlu Məmmədovun barəsində tətbiq edilmiş cinayət təqibi və azadlıqdan məhrumetmə tədbirinin qanuniliyi, zəruriliyi və proporsionallığı ilə bağlı ciddi narahatlığımı bildirmək məqsədilə Sizə ünvanlayıram.

Qeyd etmək istərdim ki, Vüqar Məmmədov Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin əməkdaşları tərəfindən “Hürriyyət TV”nin ofisində 29 oktyabr 2025-ci il tarixdə keçirilmiş əməliyyat zamanı saxlanılmış, daha sonra onun barəsində Cinayət Məcəlləsinin 182.2.4-cü maddəsi (külli miqdarda hədə-qorxu ilə tələb etmə) ilə ittiham irəli sürülərək Bakı şəhəri Səbail Rayon Məhkəməsi tərəfindən 3 ay 13 gün müddətinə həbs qətimkan tədbiri seçilmişdir.

İstər əməliyyatın keçirilməsi, istər ittihamın mahiyyəti, istərsə də tətbiq olunmuş qətimkan tədbiri bir çox hüquqi ziddiyyət və suallar doğurur. İlk növbədə bildirmək istəyirəm ki, Vüqar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi media orqanı artıq iki ildən çoxdur ki, “Azərlotereya” və “Veysəloğlu” şirkətləri ilə tam şəkildə legitim, müqavilə münasibətlərinə əsaslanan reklam əməkdaşlığı həyata keçirir. Bu reklamlar tərəflərin qarşılıqlı razılığı əsasında, kommersiya şərtləri çərçivəsində dərc olunur və tərəflərin hər ikisinin suveren hüquqları ilə möhkəmlənmiş müqavilə münasibətləridir. Bu səbəbdən, cinayət işinin predmetinə çevrilmiş “hədə-qorxu yolu ilə reklam alma” iddiası faktiki olaraq mövcud müqavilə münasibətləri ilə ziddiyyət təşkil edir və cinayət-hüquqi tələbin hüquqi əsasını ciddi şəkildə şübhə altına alır.

Hüquqi dövlətin fundamental prinsiplərindən biri ondan ibarətdir ki, mülki-hüquqi münasibətlər cinayət-hüquqi müstəvisinə keçirilməməlidir. Müqavilə münasibətləri çərçivəsində yaranan hər hansı mübahisə və ya anlaşılmazlığın yeganə həlli yolu mülki-prosessual və ya iqtisadi məhkəmə çərçivəsidir.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi də dəfələrlə vurğulamışdır ki, iqtisadi və kommersiya münasibətlərinin cinayət təqibi vasitəsilə həll edilməsi azadlıq hüququna müdaxiləni legitim saymır (Klass və digərləri Almaniyaya qarşı, 1978; Menarini Diagnostics İtaliyaya qarşı, 2011). Bu presedentlər göstərir ki, cinayət mexanizminin tətbiqi yalnız son vasitə (“ultima ratio”) olmalı, mübahisə iqtisadi mahiyyət daşıyırsa, cinayət məsuliyyəti üçün “ağırlaşdırıcı və kənardan müşahidə edilən açıq təhlükə” olmalıdır. Bu isə Vüqar Məmmədovun barəsində mövcud materiallarda öz əksini tapmır.

Bundan əlavə, cinayət işinin təqdimatının giriş hissəsində üçüncü şəxslərlə – xüsusilə Ramiz Mehdiyev ilə bağlı açılmış cinayət işi barədə geniş məlumatlara yer verilməsi, lakin daha sonra ittihamın həmin məlumatlarla əlaqəsi olmayan, sırf “hədə-qorxu ilə tələb etmə” kimi qiymətləndirilməsi göstərir ki, iş üzrə sübutların seçimi və ittihamın irəli sürülməsi arasında məntiqi ardıcıllıq yoxdur. İttihamın əsaslandırılmasına dair bu uyğunsuzluq, həmçinin əməliyyat zamanı səsləndirilən “sosial problemləri qabartmaqla əhali arasında narazılıq yaratmaq” kimi qeyri-cinayət xarakterli izahatlarla sonradan verilən rəsmi ittiham arasında ziddiyyət hüquqi baxımdan son dərəcə narahatedicidir. Avropa Məhkəməsi “Cənubi Qafqaz Ədliyyə Media işi” (Gafgaz Mühərrikləri MMC Azərbaycana qarşı, 2020) presedentində dövlət qurumlarının media fəaliyyətinə müdaxilədə irəli sürdüyü səbəblərin ziddiyyətli olması halını hüquqlara müdaxilənin qanuniliyini pozan əsas amil kimi qiymətləndirmişdir.

Bütün bu hallar Vüqar Məmmədovun azadlıq hüququ üzrə təminatların pozulması riskini artırır. Onun saxlanılması zamanı Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin tətbiq etdiyi əməliyyat tədbirləri, xüsusilə iqtisadi və kommersiya xarakterli ittiham fonunda bu strukturun səlahiyyət çərçivəsi ilə bağlı sual yaradır. Cinayət Məcəlləsinin 182-ci maddəsinin klassik tətbiq məntiqi də tələb edir ki, hədə-qorxu açıq və birbaşa təzyiq hərəkətləri ilə müşayiət olunsun. Tərəflər arasında uzun müddətdir davam edən müqavilə münasibətlərinin mövcudluğu, qarşı tərəfin reklamı özü təklif etməsi, ödənişlərin bank yolu ilə rəsmiləşməsi bu maddənin tətbiqini hüquqi baxımdan daha da suallı edir.

Bu səbəbdən Ombudsman institutundan xahişim odur ki, Vüqar Məmmədovun işində azadlıq hüququnun (AİHM-in 5-ci maddəsi), ədalətli məhkəmə araşdırması hüququnun (6-cı maddə) və ifadə azadlığının (10-cu maddə) təmin olunması məqsədilə monitorinq aparılsın, istintaq orqanından tələb olunsun ki, saxlanılma qərarının zəruriliyi və proporsionallığı, ittihamın faktiki əsasları, əməliyyat tədbirinin legitimliyi və prosesual normaların gözlənilməsi barədə aydın məlumat təqdim olunsun.

Hörmətli Müvəkkil!

Mən, Vüqar Məmmədovun qardaşı olaraq istəyirəm ki, bu iş bütünlüklə qanunun aliliyinə uyğun şəkildə araşdırılsın, eyni zamanda baş redaktorun hüquqlarının qorunması təmin edilsin. Əminəm ki, Ombudsman təsisatı bu işdə obyektivlik və ədalət prinsiplərinin icrasına töhfə verə biləcək.

Diqqətinizə görə minnətdaram!”

“Hürriyyət”