GEOSOYASİ DƏYİŞİKLƏRƏ HAZIR OLMALIYIQ... - Qəvami Sadıqbəyli yazır
İnsan cəmiyyəti formalaşdığı zamandan başlayaraq, ailələr, tayfalar və xalqlar arasında maddi resursların bölüşdürülməsi üstündə hər zaman mübahisələr olmuşdur. Beynəlxalq münasibətlərdə aktiv silahlı münaqişənin sona çatdığı, lakin heç bir rəsmi sülh müqaviləsinin olmadığı mübahisələrə - dondurulmuş münaqişə deyilir. Dondurulmuş münaqişələr hüquqi baxımdan rəsmi sülh müqaviləsi ilə öz həllini tapmayana qədər hər an yenidən mügaribəyə çevrilə bilər.
Yaşadığımız dövrdə də dövlətlər və xalqlar arasında daha çox ərazi əldə etmək uğrunda çoxsaylı münaqişələr mövcuddur. Bu münaqişələrin davam etmə müddəti geosiysi şəraitə görə müxtəlif olur.
Məsələn, Çin ilə Tayvan arasında münaqişə 70 ildən çoxdur ki, davam etməkdədir.
Dnestryanı, Krım, Abxaziya, Cənubi Osetiya , Donbas , Şimali Kipr, Kosovo , Fələstin , Kəşmir
və bu kimi tam həllini tapmamış münaqişələr dondurulmuş münaqişələrə aiddir.
2023 -cü il sentyabrın 20-ə kimi Dağlıq Qarabağ da dondurulmuş münaqişələr sırasında idi.
Ukrayna-Rusiya müharibəsinin uzanması və xüsusiylə ABŞ-da Donld Trampın yenidən hakimiyyətə qayıtmasından sonra dünyada qlobal geosiyasi dəyişiliklər prosesi gedir.
Beynəlxalq hüquq baxımından Qarabağ problemi tarixi ədalət əsasında öz həllini tapmış yeganə münaqişədir.
Müşahidələr göstərir ki, yaxın zamanlarda dünyada və reğionumuzda hər an geosiyası dəyişikliklər baş verə bilər.
Biz Azərbaycanlılar xarici güclər tərəfindən bizə sırınmış qondarma "Dağlıq Qarabağ" problemini 30 il müddətində yaşamış xalq kimi belə münaqişələrin törətdiyi acıları və fəsadları yaxşı bilirik. Bu reallıqları bildiyimiz üçün Vətənimizi, Xalqımızı və Dövlətimizi ətrafımızda baş verən böhranlardan qorumağa çalışmalıyıq.
Təəssüf ki, xarici güclər, xüsusiylə Rusiya və Fransa tərəfindən yürüdülən imperialist niyyətli siyasət nəticəsində Cənubi Qafqaz on illiklər boyu qarşıdurma və düşmənçilik bölgəsi olub.
Hazırda nisbətən sakit dövrdəyik .
Lakin rəsmi və beynəlxalq hüquqi əsaslarla sülh müqaviləsi imzalanmayana kimi yeni müharibənin başlanması istisna deyil. Biz hər an baş verə biləcək geosiyasi dəyişiklərə hazır olmalıyıq.
Əhatəli və hərtərəfli təhlükəsizlik mexanizmləri yaratmalı və bütün qonşularla dinc və sülh şəraitində yaşamağa çalışmalıyıq.
Qəvami SADIQBƏYLİ
16 mart 2025
