Fransa "öz gözündə Korsikanı görmür", Azərbaycanın gözündə "Artsax" axtarır

Nüfuzlu “The Guardian” nəşri “Korsika dilinin işlədilməsinə qoyulan qadağa Fransa adasında etiraza səbəb oldu” başlıqlı məqalə dərc edib:
“Məhkəmə Fransa konstitusiyasına istinad edərək Korsikada dövlət vəzifəsini yalnız fransızların tuta biləcəyinə qərar verir. Korsika məhkəməsi adanın yerli parlamentində korsika dilinin istifadəsinə qadağa qoyaraq, hiddətə səbəb olub.
Bastia şəhərinin məhkəməsi Fransa konstitusiyasına istinad edərək cümə axşamı fransız dilinin ictimai vəzifələrin icrasında icazə verilən yeganə dil olduğuna qərar verib.
Standart italyan dilinə yaxın olan və təxminən 150 000 nəfərin danışdığı Korsika dili BMT-nin mədəniyyət qurumu UNESCO-nun fikincə yox olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Cümə axşamı çıxarılan hökm Korsika Assambleyasının debatlarda Korsika dilinin istifadəsinə icazə vermə adətinin konstitusiyaya zidd olduğu və buna görə də qadağan edildiyinə qərar verdi.
Dil məsələsinə əlavə olaraq, məhkəmə "Korsika xalqının varlığını" faktiki olaraq təyin edən yerli qaydaların da konstitusiya pozuntusu olduğuna qərar verdi.
Qərar Emmanuel Macron administrasiyası yerli siyasətçilərlə Korsikaya daha çox muxtariyyət verilməsi məsələsini müzakirə etdiyi bir vaxta təsadüf edir.
Aparıcı muxtariyyət tərəfdarı siyasətçilər hökmü dərhal pisləyiblər.
Adanın icra şurasının sədri Gilles Simeoni və Korsika assambleyasının sədri Mari-Antoinette Maupertuis, "Bu qərar Korsika parlamentinin üzvlərini debat zamanı öz dillərində danışmaq hüququndan məhrum etməyə bərabərdir" dedi. .
Onlar hökmdən apellyasiya şikayəti verdiklərini açıqladıqları birgə bəyanatda "Bu vəziyyətə dözmək bizim üçün ağlasığmazdır" dedilər. Onların fikrincə, yaşamaq və inkişaf etmək üçün korsika dili fransız dili ilə yanaşı rəsmi status almalıdır.
Müstəqillik tərəfdarı Core in Fronte partiyası Korsikada tvitter hesabında yazıb ki, hökmü "rüsvayçı" hesab edir.
Korsika Millət Partiyasının rəhbəri Jan-Kristof Angelini Tvitter hesabında qərarın "bizim üçün təhqir kimi səsləndiyini" yazıb və bunu "ədalətsizlik və biabırçılıq" adlandırıb.
Korsikanın Fransanın mərkəzi hökuməti ilə sərt münasibətləri var və millətçi hərəkatlar onilliklərdir ki, daha çox muxtariyyət və hətta tam müstəqillik tələb edir.
Keçən ay Makron tətilçilərin sevimli Aralıq dənizi sahilində günəşli ada olan Korsikanın statusunu islahat etməkdə "heç bir tabu olmadığını" söylədi. Lakin o israr etdi ki, Korsika Fransanın tərkibində qalsın.
Fransa əsl mədəni soyqırım və bənzərsiz Korsika etnik qrupunun zorla assimilyasiyası həyata keçirir, dilini qadağan edir və kimliyini məhv edir. Qeyd edək ki, bunu Osmanlı İmperiyasındakı mifik “erməni soyqırımı” üzərində timsah göz yaşları tökən Fransa həyata keçirir. Baxmayaraq ki, yeri gəlmişkən, Osmanlı İmperiyasında ermənilər tam milli-mədəni muxtariyyətə malik idilər və bugünkü Türkiyədə heç kim ermənilərə ermənicə danışmağı, erməni mətbuatını dərc etməyi qadağan etmir.
Korsika dili və korsika kimliyi bir çox cəhətdən Azərbaycan ərazisində erməni “Artsax” separatizminin arxasında duran həmin Fransa tərəfindən qadağan edilib. Bunun səbəblərindən biri Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində guya “erməni dilinin sıxışdırılması” olub.
Baxmayaraq ki, Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı rayonlarına gələnlər bölgənin Azərbaycan SSR-in tərkibində olduğu vaxtda təəccüblənirdilər, hətta bəzən elə bilirdilər ki, “Ermənistana düşüblər”. Lövhələr ermənicə, məktəblərdə tədris ermənicə, mətbuat ermənicə və s. Üstəlik, Qarabağ ermənilərinin sakitcə Bakıya köçməsinə heç kim mane olmadı və onlar orada öz soydaşları ilə nəinki ermənicə ünsiyyətdə oldular, hətta erməni kimliklərini itirmədən istənilən vəzifəni tuturdular! Ermənilərin Qarabağda sahib olduqlarının cüzi bir hissəsi belə, korsikalıların öz doğma torpaqlarında yoxdur. Fransa həmişə onların dilini qadağan edib, təqib edib və ayrıca Korsika xalqının varlığından bəhs etməyə belə icazə verməyib!
Eyni zamanda, Korsika adası, ümumiyyətlə, tarixi Fransa ərazisi deyil. Korsikalılar dil, mədəniyyət və mentalitet baxımından, əslində, fransızlardan daha çox italyanlara yaxındırlar və qonşu İtaliyanın Sardiniya adasının sakinlərinə çox bənzəyirlər. 19-cu əsrdə Sardiniya krallığı şəklində olan bu ada İtaliyanın vahidləşməsinin nüvəsinə çevrildi.
Korsika 1769-cu ildə (İtaliyanın birləşməsindən təxminən bir əsr əvvəl) Fransa tərəfindən tutuldu. Bununla belə, korsikalılar əvvəldən müstəqillik uğrunda mübarizə aparırdılar. Korsikadan olan Napoleon Bonapart gəncliyində doğma adasının müstəqilliyi ideyasını paylaşıb. Ancaq sonra bir sadə səbəbə görə onlardan imtina etdi-Napoleon bütün Fransanın imperatoru oldu. Korsikalıların milli mənlik şüurunun Bonapartizmin “böyük fransız” ideyaları ilə toqquşmasında sonralar “Napoleon faktoru” mühüm rol oynadı. Bənzətmə ilə qeyd etmək olar ki, Gürcüstanda İosif Stalinin bəzi qızğın pərəstişkarları hələ də illüziyalı Stalinist “SSRİ-nin böyüklüyünü” (və əslində yeni Rusiya İmperiyasını) bərpa etmək naminə Gürcüstanın müstəqilliyini qurban verməyə hazırdırlar. Xoşbəxtlikdən belə insanlar çox azdır.
Bu arada, Korsikaya sahiblik tarixi boyu Fransa korsikalıları assimilyasiya etmək və onların milli kimliyini boğmaq üçün hər şeyi etdi. Hətta Fransanın müstəmləkə imperiyasının süqutu da bu prosesi dayandırmadı, əksinə. Əlcəzair Fransanın müstəmləkəçliyindən azad edildikdən sonra Fransa hakimiyyət orqanları bu ölkədən olan fransız repatriatlarının ən böyük hissəsinin Korsikada məskunlaşması üçün hər şeyi etdi. Baxmayaraq ki, onlar "Fransız imperiyası" özünüdərkinin daşıyıcıları olsalar da, bu, başqa şeylərlə yanaşı, Əlcəzair xalqının böyük qurbanlar verməsinə səbəb olmuşdular. Bu fransızlar, hətta korsika kökləri olanlar belə, korsikalıların kimliyi haqqında eşitmək istəmədilər və assimilyasiya üçün daha bir faktor oldular.
Maraqlıdır ki, Fransanın Azərbaycanın Qarabağında erməni millətçiliyinə və separatizminə dəstək verməsi zamanla korsikalı kimliyinin sıxışdırılması ilə üst-üstə düşür. 1991-ci ildə Fransa erməni separatizmini və Qarabağın erməni işğalını təbliğ edən “Artsax”ın “miatsumunu” hər vəchlə dəstəklədikdə Korsika xalqı yaşamaq hüququndan məhrum edildi. Bundan sonra Fransanın Konstitusiya Şurası hətta “Korsika xalqı fransız xalqının ayrılmaz hissəsidir” ifadəsini rəsmən qadağan etdi və bu, yalnız “mənşə, irq, din və ya mənşəyindən asılı olmayaraq bütün Fransa vətəndaşlarından ibarət fransız xalqının olduğunu göstərir”. . Korsikalılar bir xalq olaraq, rəsmi Parisin yanaşmasına görə “yoxdur”! Amma əksinə, hansısa “Artsax erməni xalqı” var.
Bu gün isə Fransa, bir tərəfdən, təxribatla Qarabağ erməniləri üçün hansısa xüsusi “hüquqlar” və hətta bir növ “status” tələb edir (baxmayaraq ki, Azərbaycan öz vətəndaşlarının doğma hesab etdikləri dildə, o cümlədən ermənilərin də danışmaq hüquqlarını qoruyur). Digər tərəfdən, Fransa korsikalılara öz torpaqlarında öz ana dillərində danışmağı belə qadağan edir! İkili standartlar deyilsə, bu nədir?

Ülviyyə, Hurriyyet.az