Ekspertdən deputatın sözlərinə reaksiya: “Tələbələri geyimlərinə görə tənqid etmək düzgün deyil”
"Bu gün bəzi gənclər universitetə çimərlik geyimi, idman paltarı ilə və ya çılpaq gəlirlər”.
Hurriyyet.az xəbər verir ki, Demokrat.az-ın məlumatına görə, bu sözləri millət vəkili Ceyhun Məmmədov deyib.
Məsələ ilə bağlı Demokrat.az-a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, tələbələrin geyiminə müdaxilə və bu məsələyə ali təhsil müəssisələrinin necə yanaşması, müxtəlif cəmiyyətlərdə və qanunvericilik sistemlərində fərqli tənzimlənir:
“Azərbaycan və dünya təcrübəsi baxımından bu məsələ bir çox faktorla əlaqəlidir. Bura qanunvericilik, universitetlərin daxili qaydaları, tələbə hüquqları, eləcə də tədris prosesinə geyim tərzinin təsiri məsələləri daxildir.
Azərbaycan qanunvericiliyində tələbələrin geyimi ilə bağlı konkret və məcburi qaydalar nəzərdə tutulmayıb. Ali təhsil müəssisələrinin “Təhsil haqqında” qanununda və digər normativ sənədlərdə tələbələrin geyimləri ilə bağlı spesifik müdaxilə qaydası yoxdur. Lakin bəzi universitetlər, xüsusilə də dövlət universitetləri, müəyyən daxili qaydalara və etik kodekslərə malikdirlər. Bu qaydalar tələbələrin davranışını, mədəni normlarını və bəzən də geyimlərini əhatə edə bilər.
Məsələn, bəzi ali təhsil müəssisələri tələbələrin geyiminin ciddi və təvazökar olmasını tələb edir, halbuki bu, hüquqi baxımdan məcburiyyət deyil. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası insanların şəxsi azadlıqlarını təmin edir, bu çərçivədə insanların geyim seçimlərinə qarışmaq qadağandır. Ancaq təhsil müəssisələri öz nizamnamələri çərçivəsində xüsusi tədbirlər həyata keçirə bilər.
Dünyada tələbələrin geyim azadlığı ilə bağlı yanaşmalar müxtəlifdir. Məsələn, ABŞ və Avropa: Avropa və ABŞ-da tələbələr ümumiyyətlə geyim azadlığına malikdirlər. Universitetlərdə tələbələrin geyim tərzi akademik prosesə müdaxilə etməyən müddətcə, geyim azadlığı tam qorunur. Bu ölkələrdə tələbə hüquqları vacibdir və universitetlər yalnız çox spesifik hallar üçün geyim qaydaları təyin edə bilərlər (məsələn, laboratoriyada təhlükəsizlik üçün xüsusi geyim tələbləri). Bəzi müsəlman ölkələrində isə tələbələrin geyimlərinə daha çox diqqət yetirilir. Məsələn, İran və Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələrdə tələbələrin geyimləri ciddi şəkildə tənzimlənir və dini qaydalara uyğun olmalıdır. Böyük Britaniya və Kanada: Bu ölkələrdə tələbələrin geyim tərzi barədə müdaxilə nadir hallarda baş verir. Yalnız müəyyən peşə sahələrində (məsələn, tibb və ya hüquq kimi) xüsusi geyim tələbləri var”.
Ekspert həmçinin tələbələrin geyiminə müdaxilənin tədris keyfiyyətinə təsiri ilə bağlı məsələyə də aydınlıq gətirib:
“Tələbələrin geyimi tədrisin keyfiyyətinə birbaşa təsir etmir. Geyim daha çox şəxsi seçim və komfort məsələsidir. Ancaq bəzi hallarda çox diqqət çəkən geyimlər və ya qeyri-adekvat geyimlər sinifdə diqqətin dağılmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, əsas diqqət geyimdən çox tədrisin keyfiyyətində olmalıdır.
Geyim tərzi tələbənin özünü ifadə etmə formasıdır və tələbələrin fərdiliyini vurğulamağa imkan verir. Universitet mühitində isə tələbələrin azad və yaradıcı şəkildə özlərini ifadə etmələri vacibdir. Bəzi hallarda geyim tərzi akademik müzakirələrə və yaradıcılığa töhfə verə bilər.
Müəllimlərin tələbələri geyimlərinə görə tənqid etməsi nə hüquqi, nə də etik baxımdan uyğun hesab edilmir. Təhsil prosesində müəllimin əsas vəzifəsi tələbənin akademik bacarıqlarını qiymətləndirmək və onları dəstəkləməkdir. Geyim tərzi isə şəxsi azadlıq və seçim məsələsidir. Müəllim yalnız o halda geyim barədə tövsiyə və ya xəbərdarlıq edə bilər ki, geyim tədris prosesinə ciddi şəkildə müdaxilə etsin və ya digər tələbələrə narahatlıq yaratsın.
Geyim azadlığı tələbələrin təhsil mühitində özlərini daha rahat və azad hiss etmələrinə kömək edir. Rahatlıq və psixoloji məmnunluq tədrisin keyfiyyətinə müsbət təsir göstərə bilər.
Geyim azadlığı tələbələrin fərdi və yaradıcı inkişafını dəstəkləyir. Bu, təhsil prosesində tələbələrin daha aktiv iştirak etməsinə və özlərini ifadə etmələrinə imkan yaradır.
Beləliklə, Azərbaycanda tələbələrin geyiminə müdaxilə hüquqi baxımdan məcburi deyil və universitetlərin belə bir səlahiyyəti yoxdur. Dünya təcrübəsində də bu məsələ daha çox tələbə azadlığı və şəxsi seçim kimi qəbul edilir. Geyim azadlığının tədris keyfiyyətinə birbaşa təsiri yoxdur, lakin tələbələrin özlərini rahat və azad hiss etmələri onların təhsil uğuruna müsbət təsir göstərə bilər. Müəllimlərin tələbələri geyimlərinə görə tənqid etməsi isə etik və pedaqoji prinsiplərə uyğun deyil”.
