AZƏRBAYCANDA MULTİKULTURAL DƏYƏRLƏR…

Azərbaycan  əhalisinin sayı 10 milyon nəfərdrdən artıqdır.

Etnik  tərkibinə  görə  əhalinin  91  faizini  Azərbaycan  türkləri, qalan  9  faizini    etnik  kimliyi  müxtəlif  xalqlardan  ibarət  olan  milli  azlıqlar  təşkil  edir.  

Azərbaycan   türkləri   həmişə   kimliyindən  asılı  olmayaraq  xalqların    multikultural , tolerant, spesifik ( özünəməxsus )  xüsusiyyətlərinə  hörmətlə  yanaşıb.

Əsl valideyn  kimi  bütün  etnik  qruplara  qucaq  açıb.

Təsadufi  deyildir  ki,  Azərbaycan  türkləri   ölkəmizdə   yaşayan  azsaylı  xalqlarla  hər  zaman   mehriban  ailə  şəraitində   yaşayıblar . Onlarla  qohum  olub  birlikdə  fəaliyyət  göstəriblər.

Həmin  xalqlar  da  azərbaycan  türkləri  ilə   dostluğu, qohumluğu , qarşılıqlı  hörməti  yüksək  dəyərləndirib  və  onlarla  ( azərbaycan  türkləri  ilə )  mehriban  şəraitdə  yaşayıb  və  yaşayırlar.

Xarici  təhlükə  yarananda  DOĞMA  AZƏRBAYCANIN  müdafiəsində  birlikdə  iştirak  ediblər.

Azərbaycanda  yaşayan   bu  doğma    xalqlarla  bir  daha  yaxından  tanış  olaq:

TALIŞLAR

Talışlar  Azərbaycanın  cənub - şərqində ,  əsasən  Lənkəran , Astara , Masallı ,  Lerik  rayonlarında  çoxluq  təşkil  edirlər . Talışlar  Azərbaycanın  ən  qədim  yerli  xalqlarından   biridir .  Onların  maddi, mənəvi  və  mədəniyyət  ənənələri  azərbaycan  türklərindən  bir  o  qədər  də  fərqlənmir.

YƏHUDİLƏR

Yəhudilərin  Qafqaza  gəlişişinin  tarixi    e . ə .   1 - ci  əsr  olduğu  ehtimal  edilir .

Azərbaycanda  Yəhudilər  əsasən  Quba  rayonunda  yerləşən  "QIRMIZI  QƏSƏBƏ"  də, Qğuz  rayonunun  mərkəzində ,  Göyçayda  və  Bakıda   yaşayırlar.

Dağ  yəhudiləri  əkinçilik ,  toxuculuq , xırda  ticarət  və  sənətkarlıqla  məşğul  olurlar.

KÜRDLƏR 

Kürdlər   əsasən  Culfa  rayonun  " Teyvaz " ,  Şərurun  " Dərəkənd " , Laçının   "  Kamallı " ,    " Çıraqlı "  , " Minkənd " ; Kəlbəcərin " Ağcakənd" ,  " Zar " ;  Qubadlının  " Zilanlı " kəndlərində  məskunlaşmışlar .

TATLAR

Tatlar  Quba , Xızı , Xaçmaz  ;  Bakının         " Suraxanı " , " Balaxanı "  və  Xəzər  dənizinin  qərb  sahili  boyunca  Dərbənd  şəhərinədək  məskunlaşmışlar .

AVARLAR

Avarlar  ən  çox  Balakənin  " Qabaqçöl " ,  Cincartala " ,  "Car ", "  Ziliban " ,  "Mazıx " , " Beretbinə " , " Katex " ,   " Meşəşambul" ,   " Mahamalar " ,    " Göyəmtala "  və  Zakatala  rayonu  ərazisində  məskunlaşmışlar .

SAXURLAR

Saxurlar  Qafqaz  Albaniyasında  yaşamış  " cibqi "  tayfasının  varisləri  sayılır . Əsasən  Zakatalanın  " Mamrux " ,  " Gözbarax " ,  " Qaxın  Qum " , " Ləkit "  ,   "  Kötüklü "  kəndlərində  yaşayırlar . Məskunlaşdıqları  ərazidə    Alban   məbədlərinin  mövcudluğu  onların  Azərbaycanın  qədim  xalqlarından  olduğunu  sübut  edir . Əsasən  maldarlıq  və  sənətkalıqla  məşğul  olurlar .

LƏZGİLƏR

Ləzgilər   Qafqazın  o  cümlədən  Azərbaycanın  ən  qədim  xalqlarındandır . Qusar , Quba , Xaçmazda  daha  kompakt  halda  məskunlaşmışlar .  Eyni  zamanda  Azərbaycanın  müxtəlif  rayon  və   şəhərlərində  də   yaşayırlar .

RUTULAR

Rutular  Rusiyadan  köç  etmiş  etnik  qrupdur .  İslam  dininə  etiqat  edirlər .  Əsasən  Şəkinin  " Şin "   və   " Qaynaca " kəndlərində  yaşayırlar . Dil  etibarı  ilə  ən  çox  azərbaycan  türkcəsi , saxur  və  rus  dillərində  danışırlar .

MALAKANLAR

Malakanlar  18 - ci  əsrin  ortalarında  pravoslav   kilsəsinun  əlehinə  çıxdıqları   üçün   Çar  Rusiyası  tərəfindən  sürgün  edilmişlər .

Əsasən İsmayıllı,  Gədəbəy ,   Şamaxı və  Bakıda məskunlaşmışlar .

İNGİLOYLAR

İngiloylar   l  Şah  Abbasın  dövründə  müsəlmanlığı  qəbul  etmişlər .  Ən  çox  Qax   və  Zakatalada  yaşayırlar .  Əsasən  gürcü  dilinin  cənub  dialektində  danışırlar . Tütünçülük ,  taxılçılıq , üzümçülük  və  maldarlıqla  məşğul  olurlar .

QARAÇILAR

Qaraçılar    Hind  mənşəli  köçəri  tayfalardır .  Azərbaycanda  ən  çox  Balakənin  "  Şambulbinə " , " Gülüzənbinə " , "  Məlikzadə "  kəndlərində   və  Şamaxıda ,  Yevlaxda  məskunlaşıblar . Ənənəvi  olaraq  atçılıq ,  maldarlıq   və  nalbəndliklə   məşğul  olurlar .

ASSURLAR

Assurların  qədim  kökləri   İran  və  Türküyədə   yaşayan  assurlara  bağlıdır .

Hal - hazırda  Zakatala   ərazisində   kiçik  etnik  qrup  kimi  məskunlaşmışlar .

UDİLƏR

Udilər,  bəzi  mənbələrdə    "udinlər "  Qafqazın  qədim  etnosu  kimi  Azərbaycanın    Şəki , Qəbələ  rayonlarında  yaşayırlar . Bu  etnos  Qafqaz  Albaniyası  dövründən  başlayaraq   Azəfbaycanın  Qəbələ  rayonunun  Nuc  kəndində  yaşamışlar .

ALMANLAR

Almanlar   Çar  Rusiyası  tərəfindən  1819  - cu  ildə  Vyutenberq  Krallığından  Azərbaycana  köçürülmüşlər .  Əvvəllər  Yelizavetpol ( Gəncə )  ,  sonralar  indiki   Göygöl ,  Hacıkənd ,  Şəmkir  və  Bakı  ərazilərində   məskunlaşmışlar .

Almanlar  Azərbaycanda  üzümçülüyün ,  şərabçılığın  ,   tikinti - inşaat  işlərinin  inkişafında  ;  alman  mədəniyyətinin  yayılmasında   mühüm  rol  oynamışlar .

RUSLAR

Çar  Rusiyası  Azərbaycanın  şimal  hissəzini  işğal  etdikdən  sonra  ,  yəni ,  19  -  cu  əsrin  əvvəllərindən  başlayaraq   rus  ailələlərini   ölkəmizdə  məskunlaşdırmağa   başlamışlar .    İyirminci   əsrin    20 -  30   illərində   rusların   Respublikamıza  miqrasiyası  güclənmişdir .

İllər  ötdükcə   bu xalqlar   qohumlaşmış , qaynayıb  qarışmışlar .    Hazırda    Azərbaycan mehriban  ailə  şəraitində   yaşayan  xalqların   vahid  Vətəninə  çevrilmişdir .

Məhz  bu  ailə   sevgisi  onları   daha   slx   birləşdirib . Torpaqlarımızın   işğaldan   azad  olunması   uğrunda  aparılan   l  və   ll  - ci   Qarabağ  müharibəsində 

 təcavüzkar   erməni  faşistlərinə  qarşı  vahid    mövqedən  çıxış  etmələri   bu  ailə  sevgisinin   reallığını   bir   daha   sübut   etdi.

Ölkəmizdə   yaşayan  bütün   xalqlar   bilir  ki :   Azərbaycan  türkləri  özünün  çoxəsrlik  dövlətçilik  ənənəsinə  sadiqdir .

Dövlətimiz "Azərbaycan  Respublikasının    müstəqilliyi  haqqında " Konstitutsiya   Aktında  əks  olunan  prinsipləri  əsas  götürərək    hər  kəsin   firavanlığının   təmin   edilməsinə  çalışır.  Cəmiyyətimizdə  ədalətin ,  azadlığın   və  təhlükəsizliyin  bərqərar  olması  istiqamətində   fəaliyyət   göstərir .

Ölkəmizin  sıravi  vətəndaşı   olaraq  hər  bir  azərbaycanlını

31  dekabr  Dünya  Azərbaycanlılarının  Həmrəylik   Günü   və   Yeni  il  münasibətiylə  ilə   T Ə B R İ K  edirəm .

Hesab  edirəm  ki :

İndiki  və  gələcək  nəsillər  qarşısında   məsuliyyətlimizi  dərk  edərək  ,  müxtəlif   xalqlardan  ibarət  olan   mehriban   ailənin valudeyni   olan  döğma  Azərbaycanımızı   qorumalı   və   onun  hərtərəfli    inkişafına  çalışmalıyıq.

Qəvami  SADIQBƏYLİ