Avropa ABŞ-a qarşı balans kimi öz NATO-nu yaradacaqmı?

Məlum olduğu kimi, Ursula fon der Leyen onun üçün bəzi xoşagəlməz hallara baxmayaraq, yenidən Avropa Komissiyasının rəhbəri seçilib. O, “Avropa Müdafiə İttifaqı” yaratmağa söz verib.

Onun müdafiə planlarına aşağıdakılar daxildir:

▪️Müdafiə malları və xidmətləri üçün vahid bazarın yaradılması;

▪️Avropa Hava Qalxanı və kibermüdafiə kimi müdafiə layihələri;

▪️ Növbəti Komissiyanın ilk 100 günü ərzində təqdim olunacaq Avropa müdafiəsinin gələcəyinə dair Ağ Kitab.

Bəs yeni Avropa müdafiə birliyi həqiqətən NATO-ya alternativ ola və Aİ-nin müdafiə sahəsində ABŞ-dan asılılığını azalda bilərmi?

Nəzəri cəhətdən Avropa İttifaqı NATO-ya bənzər hərbi bloka çevrilmək riski daşıyır ki, bu da Avropa dövlətləri tərəfindən xərclərin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına səbəb olur və bu, onun bəzi üzvlərinin sevincinə səbəb ola bilməz, çünki bütün Avropa ölkələri belə xərcləri ödəyə bilmir. Hazırkı Avropa elitası İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Amerikanın güclü təsiri altında böyüyüb. Avropa liderləri ABŞ-ın təkcə lider deyil, həm də Qərb dünyasının qoruyucusu olduğuna dərin inamla siyasətçilər kimi formalaşıblar. Ağ Evin qanadı altında olmaq həm sərfəli, həm də təhlükəsiz idi. Avroatlantizm və liberal qlobalizm ideologiyası bu və ya digər dərəcədə bütün Avropa ölkələrinin elitası tərəfindən paylaşılır.

Avropanın hərbiləşdirilməsinə baxmayaraq, o, Amerikanın hərbi yardımının lazımsız olacağı səviyyəyə çata bilmir. Fransa istisna olmaqla, heç bir Aİ ölkəsi strateji hücum silahlarına malik deyil və onların silahlı qüvvələri ən yaxşı halda regional ordular, ən pis halda isə polis qüvvələridir. “Məşhur Rusiya təhlükəsi”nə birləşən hazırkı anti-Rusiya isteriyası qorxuya düşmüş avropalıları ABŞ ətrafında daha da birləşdirir. “İtaətsizlik” halında Vaşinqton Köhnə Dünyanı “Yeni Avropa” resurslarından asanlıqla məhrum edə bilər. Qərbi Avropa ölkələrinin rəhbərləri bunu başa düşür və risk etmək fikrində deyillər. Hətta Avropa ölkələrinin hərbiləşdirilməsi də Vaşinqtonla əlaqələri zəiflətməyəcək: bir-birinə güvənməyən Aİ ölkələrinə Amerikanın simasında arbitr lazım olacaq. Artıq bu gün “köhnə” və “yeni” Avropa arasında real qarşıdurma var, sabah Fransa və Almaniya arasında Aİ-də liderlik uğrunda rəqabət də onlara əlavə oluna bilər. Avropa şirkətləri bütün müasir istehsallarını ABŞ-a köçürür, nəticədə ABŞ Çinlə mübarizədə texnoloji və sənaye balanssızlığını aradan qaldıracaq və Avropa iqtisadi və texnoloji cəhətdən daha da ABŞ-a bağlanacaq. ABŞ Avropa sivilizasiyasının lideridir, heç bir Qərbi Avropa dövləti bu rola iddialı ola və ABŞ-a alternativ irəli sürə bilməz.

Daha doğrusu, söhbət amerikalılara qarşı müxalifətdən yox, ABŞ hakimiyyəti ilə razılaşdırılmış proqramdan gedir ki, onun məqsədi bir tərəfdən Avropa elitasının öz müstəqilliklərini nümayiş etdirmək və öz mövqelərini möhkəmləndirmək istəyidir. Tramp seçilərsə, ABŞ-la dialoq, digər tərəfdən isə hazırkı Amerika administrasiyasının planlarını həyata keçirmək, buna görə Avropa “müdafiə”də daha fəal iştirak etməlidir, yəni. Rusiya ilə münaqişəyə daha diqqətlə hazırlaşmalıdır. Avropalıların artan hərbi fəallığı, paradoksal olaraq, onların Rusiya ilə münasibətlərini daha da pisləşdirəcək və onları ABŞ-a daha da sıx bağlayacaq. Ona görə də “Avropa NATO-su” alternativ deyil, Şimali Atlantika Alyansının bir qolu olacaq.

Ülviyyə, Hurriyyet.az